Yağlı bir yüzeye bir su damlası düşerse su toplanır ve bir top şeklini alır. Ancak su damlası temiz bir yüzeye düşerse yüzeyde ince bir tabaka şeklinde dağılır. Bunun nedeni, suyun içindeki molekül sayısının, yüzeyde bulunan yağın molekül sayısından az olmasıdır. Yağ, yüzey enerjisini yükseltir ve su damlasına karşı bir kuvvet uygular. Esas olarak moleküller arasında elektriksel bir çekim kuvveti bulunmaktadır. Bu durumda yüzeyde etkili olan bu kuvvete yüzey gerilimi denmektedir.
Sıvıların yoğunluğunun artmasına bağlı olarak yüzey gerilimi de artar. Örneğin suya bir miktar tuz eklendiği zaman tuz suyun içinde dağılır ve suyun yoğunluğunu arttırır. Bu durumda su molekülleri arasındaki kuvvet de yükselir ve suyun yüzey gerilimi artar. Deterjanlar ve sabunlar ise yüzey gerilimini düşürür. Benzer şekilde sıcaklığın yükselmesi ile yüzey gerilimi azalır. Bu yüzden sıcaklık ve deterjanlar bir araya geldiğinde istenilen temizlik elde edilmektedir.
Yüzel gerilimi malzeme biliminde önemli bir konudur. Yüzey gerilimi, sıcaklığa ve sıvı ile temas ettirilen kimyasal maddelerin özelliklerine göre değişim gösterebilir. Elektrik yüklü bir yüzey ve bunu çevreleyen çözelti, birbirine karşı hareketlenir ve elektrokinetik olaylara neden olur. Eğer elektrik yüklü parçacıklar sıvının içinde asılı şekilde duruyorlarsa ve sisteme elektrik akımı verilirse, parçacıklar durgun sıvı içinde hareket etmeye başlar. Bu duruma elektroforez denmektedir. Parçacıkların hızı ölçülürse, bu parçacığın ne kadar elektrik yüklendiği veya yüzey potansiyeli hakkında bilgi alınmış olmaktadr.
Yetkili laboratuvarlar tarafından, elektriksel testler kapsamında yüzey gerilim testleri de yapılmaktadır. Yüzey gerilimi testlerinde, 15 santim uzunlukta ölçüm yapılacak üç numunenin çevresine bakır teller sarılır ve fırında şartlandırılır. Arkasından bakır iletkenler kullanılarak numuneye gerilim uygulanır ve bir dakika sonra yüzey direnci ölçülür. Laboratuvarlar bu çalışmalarında ulusal ve uluslararası kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlara uygun hareket etmektedir.