Malzemelerin mekanik yükler altında gösterdikleri davranışlara mekanik özellikler denmektedir. Bu özellikler, genel olarak atomlararası bağ kuvvetlerine dayanır. Ancak malzemenin iç yapısı da bunda etkilidir. Bu yüzden malzemelerin iç yapısı değiştirilerek aynı malzemede farklı mekanik özellikler elde edilebilir. Metallerin bu mekanik özellikleri, farklı yükleme ve çalışma koşullarında farklı test yöntemleri ile incelenir. Örneğin bir kuvvetin uygulandığı malzemede birim alana düşen kuvvete gerilme denir. Eğer uygulanan kuvvet dik ise bu durumda malzemenin boyu uzar veya kısalır. Bu normal gerilmedir. Ama uygulanan kuvvet malzemenin içinde ise bu durum açı değişimine neden olur ve buna kayma gerilmesi denir. Ancak bir malzemeye uygulanan kuvvetler, malzemede hem normal hem de kayma gerilmesi yaratabilir.
Mukavemet veya dayanıklılık, cisimlerin çeşitli dış faktörler ve bunların neden olduğu iç kuvvetler karşısında gösterdikleri davranış şekillerini inceleyen bir bilim dalıdır. Mekanik biliminin bir alt dalı olan mukavemet bilimi, şekil değiştirebilen cisimlerin mekaniği olarak da tanımlanmaktadır.
Esasen bütün makinaların kaldırma aksamları, hava koşullarının ve insanların uyguladığı kuvvetlerin etkileri normal seviyede olduğu takdirde, öngörülen montaj ve çalışma koşulları altında ve gerekli konfigürasyonlarda, maruz kaldıkları yüklere dayanacak güçte olmaları gerekmektedir. Bu koşul sadece makinaların kullanımları sırasında değil, nakliyesi, kullanılacağı yerde kurulması ve gerektiğinde sökülmesi sırasında da sağlanmalıdır.
Bu nedenle makinalar ve kaldırma aksamları, kendilerinden beklenen fonksiyonlar göz önünde tutularak, yorulma ve aşınmadan ortaya çıkacak arızaları önleyecek şekilde tasarlanmış ve üretilmiş olmalıdır. Bunun için de tasarım ve üretim çalışmaları sırasında kullanılan malzemeler seçilirken, hedeflenen çalışma ortamı koşullarına göre, özellikle de korozyon, darbe, aşınma, aşırı sıcaklık, yorulma, yaşlılık ve kırılganlık gibi faktörler dikkate alınmalıdır.
Makinalar ve kaldırma aksamları, aşırı yüke dayanacak şekilde üretilmeli, fazla yük altında kalıcı bir şekil bozukluğu veya yapısal bir kusur ortaya çıkarmaması gerekmektedir. Uygulanan mekanik dayanım testleri sırasında bu hususlar özellikle kontrol edilmektedir. Bu testler sırasında dayanım hesaplamaları yapılırken, yeterli bir güvenlik seviyesini garanti etmek için statik test katsayısı değeri kullanılmaktadır. Genel olarak bu katsayı değeri şudur:
Dolayısıyla makinalar, bu katsayılar ile hesaplanan azami çalışma yükü ile yapılan dinamik testlerden geçmeli ve herhangi bir arızaya neden olmamalıdır.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından 2013 yılında çıkarılan İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği de iş güvenliğini sağlamaya yöneliktir. İşletmeler faaliyet alanlarına bağlı olarak birçok makina, teçhizat ve aksam kullanmaktadır. Bunların güvenli bir şekilde kullanılabilmesini sağlamak amacı ile mekanik dayanım testlerinin düzenli olarak yapılması gerekmektedir.
Bu testler mutlaka makine mühendisleri, makine teknikerleri veya yüksek teknikerler tarafından yapılmalıdır. Mekanik dayanım testleri esas olarak tahribatsız muayene yöntemleri ile yapılmaktadır ve testleri yapacak kişilerin, TS EN ISO 9712 Tahribatsız muayene (NDT) personelinin kalifikasyonu ve belgelendirme - Genel özellikler standardına göre eğitimli olmaları gerekmektedir (önceki TS EN 473 standardı).
Mekanik dayanım testleri sadece makinalar ve aksamları ile sınırlı değildir elbette. Bu kapsamda olmak üzere yapılan başlıca mekanik dayanım testleri şunlardır: çekme testleri, basınç testleri, eğilme testleri, darbe testleri, kayma testleri, kırılma tokluğu testleri, yarma testleri, ultrases testleri, kırılma enerjisi tesbiti, poisson oranı tesbiti, sertlik ölçme testleri.
Mekanik dayanım testleri, beton, cam, çelik, taş, tuğla, karo, ahşap ve kompozit panel gibi birçok yapı malzemelerinde de uygulanmaktadır.
Bütün mekanik testlerde yerli ve yabancı standartlar yanı sıra yürürlükte olan yasal düzenleme esaslarına da uyulmaktadır.
