Tekstil sektöründe kumaş performans testleri kapsamında yapılan fiziksel testlerden biri de kayma direnci testleridir. Bilindiği gibi kumaşların dokunması sırasında, kumaşı oluşturan iki iplik sistemi bulunmaktadır: atkı iplikleri ve çözgü iplikleri. Atkı iplikler kumaşın enine uzanan, yani kumaş kenarına dik olan ipliklerdir. Çözgü iplikler ise kumaşın boyunca uzanan ve atkı ipliklerine dik konumda olan ipliklerdir. Atkı ve çözgü iplikleri birbirlerinin içinden geçerek kumaşın dokusunu oluşturmaktadır.

Kumaşlarda iplik kayması durumu, bazı fiziksel etkiler yüzünden atkı ipliklerinin çözgü iplikleri üzerinde veya çözgü ipliklerinin atkı iplikleri üzerinde kayması ile oluşmaktadır. Kumaşın dokusunda iplik kayması olduğu zaman kumaş yüzeyinde bozulmalar olur. Çoğu zaman bu bozulmalar yırtılmalara dönüşür ve kumaşın yüzünde açılmalar olur. Elbette bu durum kumaşın kullanım süresini kısaltır.

Kumaşı meydana getiren atkı ve çözgü ipliklerinin bu şekilde kaymalara ve açılmalara karşı dirençli olması gerekmektedir. Bu dirence kayma direnci denir. Kayma direncini etkileyen birçok faktör vardır. İpliğin elde edildiği elyafın cinsi, iplik bükümü, kumaşın dokuma sıklığı ve doku örgüsü yani atkı ve çözgü ipliklerinin bağlantıları kayma direncini olumsuz etkiler.

Kayma direnci yüksek olan kumaşların dokunması ve kullanılması sırasında iplikler durumlarını değiştirmezler. Tekstil sektöründe kumaşlarda kayma direnci bu nedenle önemli olmaktadır.

Yetkili laboratuvarlarda kumaşların kayma direnci testleri yerli ve yabancı kuruluşlar tarafından yayınlanan standartlar esas alınarak gerçekleştirilmektedir. Bu konuda dikkate alınan başlıca standartlar şunlardır:

• TS EN ISO 13936-1 Tekstil - Dokunmuş tekstil mamullerindeki ipliklerin kaymaya karşı mukavemetinin tayini - Dikiş metodu - Bölüm 1
• TS EN ISO 13936-2 Tekstil - Dokunmuş tekstil mamullerindeki ipliklerin kaymaya karşı mukavemetinin tayini - Dikiş metodu - Bölüm 2
• TS EN ISO 13936-3 Tekstil  -Dokunmuş tekstil mamullerindeki ipliklerin kaymaya karşı mukavemetinin tayini - Bölüm 3: İğneyle tutturma metodu

Teknik olarak ifade edilecek olursa, kumaşta dikişe paralel ipliklerin belli bir yer değiştirme miktarı için, dikişe dik olarak uygulanması gereken kuvvete dokuma kumaşlarda kaymaya karşı direnç denmektedir. Yukarıdaki standartlarda yer alan dikiş metodu sadece dokunmuş kumaşlara uygulanmaktadır. Başka tekstil ürünlerine ve bantlara bu standart uygulanmamaktadır.

Kayma direnci testleri şu şekilde yapılmaktadır:

• Çözgü yönünde kayma direncini tespit ederken, dikilecek dikişler için çözgü yönünde uzunluğu 100 mm ve atkı yönünde uzunluğu 350 mm olan beş adet dokunmuş kumaş örneği kullanılır.
• Atkı yönünde kayma direncini tespit ederken, dikilecek dikişler için atkı yönünde uzunluğu 100 mm ve çözgü yönünde uzunluğu 350 mm olan beş adet dokunmuş kumaş örneği kullanılır.
• Testler için TS EN ISO 139 (Tekstil - Kondisyonlama ve deneyler için standard atmosfer şartları) standardına uygun şekilde test ortamı hazırlanır.
• Dikiş makinesi olarak, tek iğne ile düz dikişi yapan 3000 ilmek/dakika hızda makine kullanılır. Dikiş ipliği olarak da kopma uzaması yüzde 20’den çok olmayan polyester beyaz iplik kullanılır.
• Standartlarda açıklanan koşullara uygun dikiş yapılarak test sonuçları alınır.

Kumaşların kaymaya karşı duruşları ve deformasyonu, kumaşların dökümlü ve katlanabilir olma özelliklerini, tutumlarını ve şekil alabilme özelliklerini etkileyen önemli bir göstergedir. Aynı zamanda kayma direnci, dokunmuş kumaşların eğilme ve dayanıklılık özelliklerini de etkilemektedir.

Kayma deformasyonu, dokuma kumaşların enleri ve boyları yönünde açı teşkil edecek doğrultuda uygulanan kuvvetlerin neden olduğu bozulmalardır. Kumaşların günlük kullanımları sırasında bu tür kuvvetlere maruz kalması çok doğaldır. Dokuma kumaşlarda kayma deformasyonu, çözgü ve atkı ipliklerinin çeşitli kuvvetleri etkisi ile bağlantı noktalarında yön değiştirmesi durumudur