Tekstil sektöründe, tekstil malzemelerinin üzerindeki boyar maddelerin, üretim ve kullanım aşamalarında karşılaştığı çeşitli etkenlere karşı gösterdiği dirence haslık denmektedir. Bu tanımdan da anlaşılacağı gibi haslıklar, boyar maddelerin uygulandığı tekstil malzemesinin özelliklerine ve ışık, ter ve su gibi farklı etkenlerlere bağlı olarak çeşitli farklılıklar gösterir. Tekstil ürünlerinin bir takım haslıkları yüksek olabilir, bir takım haslıkları düşük olabilir. Örneğin, bazı tekstil ürünlerinin yıkamaya karşı haslık değeri düşük olurken, kuru temizlemeye karşı haslık değeri yüksek olabilir. Bu durum, tekstil ürününde kullanılan boyar maddelere, boyanma yöntemlerine ya da elyaf cinsine bağlı olabilir.
Esas olarak bir tekstil ürününün haslıkları şu faktörlere bağlıdır:
Çok çeşitli haslıklar bulunmaktadır ve bunlar genel olarak iki grupta toplanmaktdır: üretim sırasında olması istenilen haslıklar ve kullanım sırasında olması istenen haslıklar.
Gerek ürünlerin üretimi sırasında ve gerekse kullanımı sırasında, tekstil ürünlerine haslık testleri yapılmaktadır. Bu test sonuçları ürünlerin kalitesini belirlerken aynı zamanda ürünlerin dış etkenlere karşı dayanma gücünü de göstermiş olmaktadır. Bunun yanı sıra haslık testleri, tekstil ürünlerinin kullanım ve bakım özelliklerinin tespit edilmesi amacı ile yapılmaktadır.
Haslık testleri yapılırken, renkli ürün örneklerinin aynı ortamda bulunan diğer malzemelere karşı tutumunun tespit edilmesi için farklı materyallerden refakat kumaşları kullanılmaktadır. Testler sırasında bu refakat kumaşları, test edilecek ürün örneğine dikilerek kullanılmaktadır. Bu kumaşlar, pamuk, yün, keten, viskon, akrilik, polyester ya da poliamid gibi ipliklerden dokunmuş ve ilgili standartlarla belirlenmiş sıklık ve gramajlarda olan kumaşlardır.
Ulusal veya uluslararası akreditasyon kuruluşlarından, TS EN ISO/IEC 17025 Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yeterliliği İçin Genel Şartlar standardı esaslarına uygun şekilde akredite olan laboratuvarlar tarafından gerçekleştirilen haslık testlerinde bir değerlendirme standardı sağlamak amacı ile skalalar oluşturulmuştur. Bu skalalar gri skala ve mavi skala olarak iki gruptur ve şu standartlarla belirlenmiştir.
Solma değerlendirmesinde kullanılan gri skala: TS 423-2 EN 20105-A02 Tekstil - Renk haslığı tayin metotları - Bölüm A02 - Solmanın değerlendirilmesinde gri skalanın kullanılması
Lekeleme değerlendirmesinde kullanılan gri skala: TS 423-3 EN 20105-A03 Tekstil - Renk haslığının tayini metotları - Bölüm A03: Renk akmasının değerlendirilmesinde gri skalanın kullanılması
Işık haslığı değerlendirmesinde kullanılan mavi skala
Mavi skala, tekstil ürünlerinin ışık haslığını değerlendirmek için kullanılmaktadır. Gri skala ise, ışık haslığı dışında kalan diğer bütün haslık değerlendirmelerinde kullanılmaktadır.
Kullanım haslığı, tekstil ürününün kullanımı sırasında ürünün maruz kalacağı etkilere karşı muhavemetini ifade etmektedir. Ürünlerin estetik, görünüm ve zevke uygunluk özellikleri, o ürünün satışı üzerinde etkilidir. Bu nedenle yapılacak haslık kontrolleri, ürün kalitesini belirleyen önemli bir çalışmadır. Belli başlı kullanım haslıklarına ter, su, kuru temizleme, ütü, ışık, sürtme, yıkama ve çekmezlik haslıkları örnek gösterilebilir.
Akredite laboratuvarlarda yapılan temel haslık testleri şunlardır:
