Zeolitler, içinde alüminyum, silikon ve oksijen bulunan, sulu mineralleridir. Doğada volkanik tüf ile tuzlu suyun arasında olan kimyasal bir reaksiyonun sonucunda meydana gelirler. Fiziksel olarak zeolitin yapısında kanallar şeklinde geniş boşluklar bulunmaktadır. Bu kanallar sayesinde iyonlar ve moleküller zeolit içinden kolayca geçebilirler. Bu ilginç yapısı yüzünden zeolitlerin bir ismi de moleküler elektir.

Zeolitler, iyonları, pozitif yüklü atomları ve diğer bileşenleri tutarak hapsederler ve bulundukları ortamdan uzaklaştırırlar. Bir anlamda elek veya filtre gibi hareket ederler. Zeolitler, doğal olarak negatif yük taşıyan birkaç mineralden biridir.

Zeolitler, iyon değişimi, filtreleme, koku giderimi, su yumuşatma, kimyasal elek ve gaz soğurma gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Endüstriyel alanlarda zeolitlerin kullanılmaya başlanması 1940’lı yıllarda olmuştur. Son yıllarda giderek önemli bir sanayi hammadesi durumuna gelmiştir. Günümüzde en fazla kullanım alanlarını, kirlilik kontrolü, enerji, tarım ve hayvancılık, maden ve metarlurji alanları oluşturmaktadır.

Zeolit mineralleri iyon değiştirme ve yüzeye tutunma özellikleri nedeniyle kirlilik kontrolünde daha fazla kullanılmaktadır. Örneğin nükleer santral atıklarında bulunan ve çevreye zarar veren zehirli maddeler zeolitler tarafından tutulabilmektedir. Bu şekilde radyoaktif atıklar, zeolit ile zararsız hale getirilmektedir. Ayrıca atıksularda bulunan azot ve istenmeyen bazı ağır metaller zeolitler tarafından tutulmaktadır.

Keza baca gazlarının temizlenmesi, petrol sızıntılarının temizlenmesi, akarsu ve göllerde oksijen üretimi, doğal gazların saflaştırılması, maden yataklarının aranması gibi daha birçok alanda zeolit kullanılmaktadır.

Son günlerde en yaygın zeolit kullanımına deterjan sektöründa rastlanmaktadır. Çevre kirlenmesine neden olduğu için deterjanlarda fosfat kullanımı çoğu ülkede kısıtlanınca, zeolitler deterjan katkı maddesi olarak fosfatların yerine kullanılmaya başlanmıştır.

Yetkili laboratuvarlar tarafından deterjanların fiziksel ve kimyasal analizleri kapsamında zeolit tayini analizleri de yapılmaktadır.